Hoogbegaafd tussen ratio en intuïtie: leren vertrouwen op je innerlijke kompas

Waarom hoogbegaafden vaak vastlopen in overdenken – en hoe intuïtie helpt bij zelfinzicht en keuzes.

Hoogbegaafden beschikken over een razendsnel denkvermogen. Ze zien patronen, leggen verbanden en analyseren scenario’s tot in detail. Dat is een kracht, maar soms ook een valkuil: overdenken kan leiden tot besluiteloosheid, zelftwijfel of uitstelgedrag.

Naast dit scherpe rationele vermogen hebben veel hoogbegaafden ook een sterke intuïtieve kant. Ze voelen snel aan wat klopt, merken incongruenties in hun omgeving op of hebben een voorgevoel bij beslissingen. Toch vertrouwen ze daar niet altijd op – juist omdat ze geleerd hebben hun verstand boven gevoel te plaatsen.

Casusvoorbeeld
Tom (44) werkt als consultant. Hij staat bekend om zijn scherpe analyses, maar merkt dat hij uren kan verdwalen in scenario’s zonder tot een besluit te komen. Als hij terugkijkt, blijken zijn eerste intuïtieve indrukken vaak juist. Door meer ruimte te maken voor die intuïtie neemt hij nu sneller en zelfverzekerder beslissingen.

Waarom typisch bij hoogbegaafden?
Volgens Silverman (2013) ervaren hoogbegaafden vaak een disharmonie tussen hun cognitieve snelheid en emotionele intensiteit. Waar hun hoofd voortdurend doorraast, is hun gevoel soms al helder, maar krijgt dat minder ruimte. Het Delphi-model (Kooijman-van Thiel, 2008) benadrukt dat intuïtief en moreel bewustzijn kernkenmerken zijn van hoogbegaafdheid – en dus niet genegeerd mogen worden.

De weg naar balans
Zelfinzicht ontstaat wanneer ratio en intuïtie niet langer elkaars tegenpolen zijn, maar samen werken. Ratio kan helpen om intuïtieve ingevingen te toetsen en concreet te maken. Intuïtie kan richting geven wanneer er te veel opties zijn of wanneer data tekortschiet.

Reflectievraag voor de lezer
Wanneer heb jij voor het laatst een beslissing genomen op basis van je gevoel – en hoe pakte dat uit? Wat zou er veranderen als je intuïtie meer ruimte zou krijgen naast je analytische vermogen?

Bronnen:

• Silverman, L. (2013). Giftedness 101.

• Kooijman-van Thiel, M. (2008). Delphi-model van Hoogbegaafdheid.