Leerplichtambtenaar en thuiszitten: wat zijn je rechten en plichten?
Als school geen veilige plek meer is: omgaan met thuiszitten en leerplicht
Milan is tien jaar en gaat al weken met buikpijn naar school. Hij huilt ’s ochtends, klaagt over hoofdpijn en weigert op sommige dagen zelfs naar de klas te gaan. Uiteindelijk blijft hij steeds vaker thuis. Zijn ouders worden opgeroepen door de leerplichtambtenaar. De spanning stijgt: Zijn we straks in overtreding? Krijgen we een boete?
Thuiszitten is een pijnlijk en vaak eenzaam traject. Ouders balanceren tussen hun zorg voor het welzijn van hun kind en de wettelijke verplichtingen van de leerplicht.
Wat doet de leerplichtambtenaar?
De leerplichtambtenaar ziet erop toe dat kinderen naar school gaan. Maar de rol is breder dan handhaven alleen: een leerplichtambtenaar moet samen met ouders en school zoeken naar oplossingen.
Volgens de Leerplichtwet (1969) heeft ieder kind recht én plicht op onderwijs. Tegelijkertijd zijn scholen verantwoordelijk om een veilige en passende plek te bieden. Als een kind structureel niet naar school kan, móét er samen een oplossing worden gezocht.
Oorzaken van thuiszitten
Voor hoogbegaafde kinderen ontstaat thuiszitten vaak door een combinatie van factoren:
langdurige onderprikkeling,
psychische klachten zoals angst of depressie,
conflicten of onbegrip op school,
gebrek aan passende begeleiding (bijv. geen plusklas, geen verrijking).
Volgens het NJI (2022) zitten er jaarlijks duizenden kinderen in Nederland (tijdelijk) thuis, vaak door falende samenwerking tussen ouders, school en instanties.
Wat zijn je rechten als ouder?
Zorgplicht van school: de school mag je kind niet zonder oplossing naar huis sturen.
Instemmingsrecht op OPP: jij moet een ontwikkelingsperspectiefplan kunnen inzien en ondertekenen.
Onderwijsconsulent inschakelen: een onafhankelijke expert die gratis kan meedenken.
Vrijstelling van leerplicht (artikel 5a) kan in uitzonderlijke gevallen worden aangevraagd, maar dit is strikt geregeld.
Wat kun je doen als je vastloopt?
Vraag altijd om een schriftelijk verslag van gesprekken met school en leerplicht.
Neem contact op met het ouder- en jeugdsteunpunt van jouw samenwerkingsverband.
Raadpleeg een onderwijsconsulent via onderwijsconsulenten.nl.
Samen naar perspectief
Thuiszitten is geen falen van het kind, maar vaak een signaal dat het systeem tekortschiet. Kinderen willen leren en ontwikkelen, maar hebben daar een omgeving voor nodig die aansluit bij wie ze zijn. Ouders hebben recht om gehoord te worden en mee te beslissen over het pad terug naar onderwijs.
Zoals Tessa Kieboom (2014) stelt: “Hoogbegaafde kinderen vallen niet uit omdat ze te veel kunnen, maar omdat hun onderwijs te weinig biedt.”
Bronnen:
Kieboom, T. (2014). Meer dan intelligent.
NJI (2022). Thuiszitters in Nederland: feiten en cijfers.
Leerplichtwet (1969).